بررسی اثر التیام بخشی عصاره هیدروالکلی گیاه تشنه داری(scrophularia striata) برروی زخم باز پوستی خرگوش

مقدمه: گــــیاه تشنــه داری که در مناطقی از استان ایلام می روید سالهاست که به صورت تجربی در درمان بیماری های مختلف از جمله کمک به بهبود زخم به کار می رود با این وجود مطالعه زیادی روی آن صورت نگرفته است. به همین منظور در این پژوهش اثر عصاره هیدروالکلی این گیاه بر روی ترمیم زخم پوستی بررسی شده است. مواد و روش ها: پس از جمع آوری و خشک نمودن قسمت های مختلف گیاه، عصاره هیدروالکلی آن به روش خیساندن تهیه و تغلیظ گردید. برای مطالعه از 36 راس خرگوش نیوزلندی نر و ماده در محدوده وزنی 06/2–200/1 کیلوگرم استفاده شد. طبق روش cross و همکاران زخم هایی به ابعاد 2×2 سانتی متر بر روی پوست پهلوی خرگوش ها ایجاد گردید و سپس به شش گروه شش تایی تقسیم گردیدند: گروه اول به عنوان شاهد بدون درمان نگهداری شد، در گروه دوم از اسرین(شاهد منفی)، گروه سوم از پماد فنی توئین 1 درصد(شاهد مثبت) و در سه گروه دیگر از پمادهای ساخته شده از گیاه تشنه داری با غلظت های 2 درصد، 5 درصد و 10 درصد وزنی- وزنی در پایه اسرین دوبار در روز استفاده گردید. برای بررسی روند ترمیم زخم ها هر روز کناره های زخم اندازه گیری گردید و درصد بهبودی زخم گروه های مختلف طی تمام روزهای درمان بر اساس آزمونone way anova و tukey با یکدیگر مقایسه شدند. به منظور مطالعات بافت شناسی، در روزهای هفتم و پایان درمان هر گروه نمونه هایی از ضخامت کامل زخم ها برداشته شد. یافته های پژوهش: در بررسی انجام شده متوسط زمان ترمیم کامل زخم در گروه های بدون درمان و درمان شده با اسرین 21 روز، با پماد فنی توئین 1 درصد، 16 روز و با پمادهای 2 درصد، 5 درصد و 10 درصد گیاه تشنه داری به ترتیب 18، 17 و 16 روز بود. در بررسی بافت شناسی نیز علائم بهبود و تکامل بافت پوست در درمان با عصاره تشنه داری کامل تر بوده است. بحث و نتیجه گیری: تمامی گروه های درمانی اختلاف معنی دار آماری(05/0< p) با گروه های دریافت کننده اســـرین و گروه شاهد داشتند اما نتایج آماری و بافت شناسی نشان می دهد که پماد تشنه داری 10 درصد نسبت به بقیه گروه ها بهترین اثر را در ترمیم زخم پوستی خرگوش داشته است. با توجه به مطالعات میکروسکوپی و ماکروسکوپی احتمال می رود مشخص گردد که اجزاء موثر گیاه تشنه داری موجب تحریک ساخت کلاژن و انقباض سریعتر زخم، رگ زایی، اتساع عروقی و همچنین کاهش التهاب، خونریزی و ادم زخم می شود.